Opis terminu prawnego Urzeczenie:
Urzeczenie to pojęcie z zakresu polskiego prawa karnego, które odnosi się do specyficznej formy pozbawienia wolności osoby, która dopuściła się czynu zabronionego, ale z powodu swojego stanu psychicznego nie mogła być pociągnięta do odpowiedzialności karnej. Urzeczenie stosuje się w przypadkach, gdy sprawca przestępstwa w chwili jego popełnienia był niepoczytalny lub jego poczytalność była zniesiona lub znacznie ograniczona w wyniku zaburzeń psychicznych, co uniemożliwia zastosowanie klasycznych sankcji karnych, takich jak kara pozbawienia wolności.
Osoba poddana urzeczeniu umieszczona jest w specjalistycznej placówce, tzw. zakładzie psychiatrycznym, gdzie ma zapewnioną odpowiednią opiekę medyczną i rehabilitacyjną. Celem urzeczenia jest ochrona społeczeństwa przed osobą niebezpieczną, która z powodu swego stanu zdrowia psychicznego mogłaby ponownie popełnić przestępstwo, a jednocześnie zapewnienie jej odpowiedniego leczenia. Urzeczenie jest czasowe i podlega regularnej kontroli sądowej w celu oceny, czy nadal istnieją przesłanki do jego kontynuowania.
Procedura aplikacji urzeczenia jest szczególnie restrykcyjna i wymaga dokładnych badań psychiatrycznych oraz jasnego określenia stanu zdrowia psychicznego sprawcy. Decyzję o urzeczeniu podejmuje sąd na podstawie całokształtu zebranych dowodów oraz z uwzględnieniem opinii biegłych psychiatrów. Przez cały czas trwania urzeczenia, osoba ma określone prawa, w tym prawo do odwołania od decyzji sądu.
Urządzenie tego typu od rozwiązań typowo karnych różni się tym, że nie jest ono formą kary, ale środkiem zabezpieczającym. Ma charakter profilaktyczno-leczniczy zamiast represyjnego. Dlatego też urzeczenie może być stosowane nawet wobec osób, którym zarzuca się popełnienie czynów o znacznej szkodliwości społecznej, jeśli tylko ich stan psychiczny na to wskazuje.
Kontekst prawny, w którym może być używany termin Urzeczenie:
Za przykład służyć może sytuacja, w której mężczyzna pod wpływem urojeń paranoicznych zaatakował przechodniów nożem, raniąc dwóch z nich. Został zatrzymany i poddany obserwacji psychiatrycznej, w wyniku której stwierdzono, że w chwili popełniania czynu był niepoczytalny. Wobec tego, sąd nie mógł go skazać na karę pozbawienia wolności, ale postanowiono o konieczności zastosowania urzeczenia. Mężczyzna został umieszczony w zakładzie psychiatrycznym, gdzie otrzymuje odpowiednią pomoc medyczną.
W innym przypadku, kobieta cierpiąca na ciężką depresję próbowała zabić swoje dziecko. Po zdarzeniu została niezwłocznie hospitalizowana i zdiagnozowano u niej zaburzenia afektywne dwubiegunowe. Obrona domagała się uniewinnienia z uwagi na brak poczytalności, jednak sąd, choć uznał brak poczytalności, zdecydował o zastosowaniu urzeczenia, uznając, że bez odpowiedniego nadzoru i leczenia, kobieta może stanowić zagrożenie.
Urządzenie jest ważnym elementem polskiego systemu prawnego, który odpowiada na potrzebę odpowiedniego reagowania w przypadkach, gdy osoby niepoczytalne comitent przestępstwa. Umożliwia ono właściwe zrównoważenie interesu publicznego polegającego na ochronie społeczeństwa przed niebezpiecznymi zachowaniami, z jednoczesnym poszanowaniem praw podmiotowych osób, które z powodu stanu psychicznego nie mogą odpowiadać karnie za swoje czyny.