Opis terminu prawnego Statut:
Statut to akt prawny regulujący prawne funkcjonowanie określonych jednostek organizacyjnych. Jest to dokument, który zawiera podstawowe zasady działania, cele oraz strukturę danej organizacji, spółki, fundacji czy stowarzyszenia. Określa również prawa i obowiązki jej członków oraz sposób zarządzania i reprezentowania. W przypadku spółek handlowych statut stanowi jeden z najważniejszych dokumentów, ponieważ określa warunki działania spółki, podział kompetencji między organami spółki oraz prawa i obowiązki akcjonariuszy czy wspólników. W przypadku stowarzyszeń, statut określa jego cele, rodzaje działalności, prawa i obowiązki członków oraz sprawy wewnętrznej organizacji.
W polskim systemie prawnym statut jest konieczny dla powstania niektórych typów podmiotów. Przykładem mogą być spółki kapitałowe jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółka akcyjna, których działanie oparte jest na przepisach Kodeksu spółek handlowych. Statut takiej spółki musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego i zawierać wszystkie elementy wymagane przez prawo, takie jak firma spółki, siedziba, przedmiot działalności, wysokość kapitału zakładowego, wartość akcji czy zasady reprezentacji. Sporządzenie i zarejestrowanie statutu w Krajowym Rejestrze Sądowym jest pierwszym krokiem do rozpoczęcia działalności gospodarczej przez spółkę.
W odniesieniu do fundacji, statut jest dokumentem założycielskim i określa cel działania fundacji, sposób tworzenia jej organów, zarządzania majątkiem oraz zmiany celów czy likwidacji fundacji. W przypadku stowarzyszeń, statut musi być zgodny z ustawą o stowarzyszeniach i zawierać m.in. informacje o celach i środkach działania stowarzyszenia, jego organach, zasadach nabycia i utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków.
Istotność statutu wynika z faktu, że jest to podstawowy dokument określający ramy prawne działania podmiotu, dlatego też jego sporządzenie, zmiana i interpretacja są czynnościami o fundamentalnym znaczeniu dla funkcjonowania odpowiednich jednostek. W praktyce, każda działalność podmiotu powinna być zgodna ze statutem, inaczej może być ona niezgodna z prawem lub nieważna.
Kontekst prawny, w którym może być używany termin Statut:
Współzawodnictwo dwóch firm może doprowadzić do sytuacji, gdzie jedna z firm poszukuje możliwości przejęcia kontroli nad drugą. W takim przypadku analiza statutu spółki objętej próbą przejęcia jest kluczowa. Statut może zawierać zapisy dotyczące ograniczeń w zakresie przenoszenia akcji na osoby trzecie, co jest częstą praktyką w celu ochrony przed wrogim przejęciem. Na przykład, statut może wymagać, aby akcje były w pierwszej kolejności oferowane obecnym wspólnikom lub narzucać ograniczenia na ich sprzedaż. W takiej sytuacji, każda próba przejęcia, która by nie uwzględniała warunków statutowych, mogłaby zostać zablokowana przez obecnych wspólników, chroniąc tym samym firmę przed niechcianą zmianą właścicielską.
Drugi przykład dotyczy organizacji non-profit, takich jak fundacje, które działają na podstawie statutu założycielskiego. W sytuacji, kiedy fundacja zamierza zmienić swój główny cel działalności, musi to uczynić w drodze zmiany statutu. Taka zmiana wymaga nie tylko zgody wszystkich członków zarządu, ale także zaaprobowania przez sąd. Jeżeli fundacja zdecydowała się na wsparcie edukacji dzieci z ubogich rodzin, a teraz zamierza skupić się na ochronie środowiska, taka radykalna zmiana celów musi zostać ujęta w zmienionym statucie i zatwierdzona przez odpowiednie organy, aby była ważna i skuteczna.
Statut ma zatem zasadnicze znaczenie zarówno dla stabilności i pewności prawnej działania spółek i organizacji, jak i dla możliwości adaptacji ich działalności do zmieniających się warunków czy celów.